Kategorie
AML/KYC

AML czyli wyeliminowanie zjawiska prania brudnych pieniędzy

Interesujesz się kryptowalutami? Zapraszamy do zapisu na newsletter!

Wprowadzenie

Wejście w życie w lipcu 2018 r. nowej ustawy AML (Anti-Money Laundering), uporządkowało zagadnienie krypowalut (również tokenów) (w języku prawnym „walut wirtualnych”) na potrzeby systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Nowe regulacje nakładają na objęte nimi podmioty konkretne obowiązki wobec instytucji publicznych, dlatego konieczna jest analiza czy Klient jest ich adresatem.

Na wstępie należy wskazać na różnice pomiędzy dyrektywą (aktem prawa UE) a ustawą (aktem prawa polskiego). Dyrektywa wydana przez organy UE skierowana jest do państw członkowskich Unii i zawiera w sobie obowiązek wprowadzenia (implementacji) do krajowych porządków prawnych określonych rozwiązań w wyznaczonym terminie.

Co do zasady dyrektywa nie określa sposobu, w jaki państwa członkowskie mają ten obowiązek wykonać, pozostawiając im pod tym względem swobodę (kontrola ze strony organów UE ogranicza się do oceny skuteczności realizacji celów dyrektywy).

________________________________________________
Zapraszamy do kontaktu w razie dodatkowych pytań. Nasi radcowie prawni i doradcy podatkowi udzielą wszelkich informacji.

Telefon, Signal, Threema: 603 934 996 lub formularz.

________________________________________________

W przeciwieństwie do rozporządzenia UE, dyrektywa nie ma tzw. skutku bezpośredniego, co oznacza, że podmioty funkcjonujące w obrocie prawnym nie mogą zasadniczo powoływać się na jej postanowienia (umożliwia to dopiero niewdrożenie w terminie bądź nieprawidłowe wdrożenie dyrektywy przez państwo).

Przepisy dyrektywy mają duże znaczenie w kontekście obowiązku tzw. wykładni zgodnej, czyli interpretowania ustawy implementującej przez organy państwowe w taki sposób, by nie była ona sprzeczna z dyrektywą.

Polski ustawodawca, odstępując o ustalonego zwyczaju „najpierw dyrektywa, potem jej implementacja”, wyprzedził prawodawcę unijnego i umieścił w ustawie rozwiązania, które na poziomie UE znajdowały się ówcześnie w fazie projektowania (ustawa AML została uchwalona 1 marca 2018 r. i weszła w życie 13 lipca tego samego roku, natomiast dyrektywa nowelizująca dyrektywę AML pod kątem walut wirtualnych została uchwalona 30 maja 2018 r. i weszła w życie 9 lipca tego samego roku).

Definicja waluty wirtualnej

W kontekście przedmiotu niniejszej opinii, szczególną uwagę należy zwrócić na definicję walut wirtualnych zawartą w wyżej wymienionych aktach. W przypadku dyrektywy AML brzmi ona następująco:

„Art. 3 pkt 18 dyrektywy AML

Na użytek niniejszej dyrektywy stosuje się następujące definicje:

18)  „waluty wirtualne” oznaczają cyfrowe wyznaczniki wartości, które nie są emitowane ani gwarantowane przez bank centralny lub organ publiczny, nie muszą być powiązane z walutą prawnie obowiązującą i nie posiadają prawnego statusu waluty lub pieniądza, lecz które są akceptowane przez osoby fizyczne lub prawne jako środek wymiany i mogą być przekazywane, przechowywane lub sprzedawane drogą elektroniczną;”

Istotne wskazówki odnośnie interpretacji pojęcia „walut wirtualnych”, unijny prawodawca zawarł także w Preambule dyrektywy nowelizującej AML, stwierdzając, że walut tych nie należy mylić z:

  • pieniądzem elektronicznym zdefiniowanym w art. 2 pkt 2 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/110/WE,
  • ogólniejszym pojęciem „środków pieniężnych” zdefiniowanym w art. 4 pkt 25 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2366,
  • wartością pieniężną przechowywaną przy użyciu instrumentów objętych wyłączeniem, określonych w art. 3 lit. k) i l) dyrektywy (UE) 2015/2366,
  • walutami wirtualnymi używanymi w grach komputerowych, które można wykorzystać wyłącznie do konkretnego środowiska gry,
  • walutami lokalnymi (komplementarnymi), stosowanymi na bardzo ograniczonym terenie, takim jak miasto lub region, z których korzysta mała liczba użytkowników.

Polska definicja waluty wirtualnej, zawarta w art. 2 ust. 2 pkt 26 ustawy AML została sformułowana nieco inaczej:

„Ilekroć w ustawie jest mowa o:

26) walucie wirtualnej – rozumie się przez to cyfrowe odwzorowanie wartości, które nie jest:

  1. a) prawnym środkiem płatniczym emitowanym przez NBP, zagraniczne banki centralne lub inne organy administracji publicznej,
  2. b) międzynarodową jednostką rozrachunkową ustanawianą przez organizację międzynarodową i akceptowaną przez poszczególne kraje należące do tej organizacji lub z nią współpracujące,
  3. c) pieniądzem elektronicznym w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych,
  4. d) instrumentem finansowym w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi,
  5. e) wekslem lub czekiem

– oraz jest wymienialne w obrocie gospodarczym na prawne środki płatnicze i akceptowane jako środek wymiany, a także może być elektronicznie przechowywane lub przeniesione albo może być przedmiotem handlu elektronicznego.”.

Z racji wiążącego charakteru ustawy AML, rozważając status prawny tokenów, które zamierza emitować Klient, należy wziąć pod uwagę definicję zawartą w tym akcie.

Ze względu na bardzo krótki okres obowiązywania nowej regulacji, nie zdążyła się jeszcze wykształcić praktyka jej stosowania, brak jest też aktualnej literatury przedmiotu. Pozostaje zatem skupić się na analizie samego tekstu prawnego i dokonania jego interpretacji.

Mocną przesłanką świadczącą o objęciu tokenów Klienta definicją waluty wirtualnej, jest odwzorowywanie przez niego wartości w postaci cyfrowej. Wprawdzie nie będzie jej posiadał w chwili utworzenia, lecz gdy zostanie wydany klientowi w zamian za wpłacany przez niego Ether, nabędzie wymierną wartość.

Ponadto użycie przez ustawodawcę pojęcia „środek wymiany” (którym może być wszystko, np. surowce mineralne) świadczy o zamiarze objęcia definicją możliwie szerokiego wachlarza instrumentów, a nie tylko „klasycznych” kryptowalut, czy tokenów.

W kontekście braku uprawnień przyszłych nabywców emitowanych przez Klienta tokenów do dalszego ich zbywania, można mieć wątpliwości co do spełnienia przesłanki możliwości handlowania nimi elektronicznie.

Wydaje się jednak, że aby token jej nie spełniał, musiałoby to wynikać z samej jego natury, a nie z prawa zobowiązań. Pozostałe przesłanki (brak podpadania tokenu pod ustawowe wyłączenia, możliwość jego wielokrotnego używania, elektroniczne przechowywanie itd.) także przemawiają na rzecz objęcia ich definicją walut wirtualnych.

Biorąc pod uwagę, że ustawa AML dotyczy kwestii bezpieczeństwa finansowego i jest adresowana do podmiotów profesjonalnych (przedsiębiorców), będzie zapewne rygorystycznie interpretowana przez organy stosujące prawo. Z wyżej opisanych powodów, kierując się ostrożnością, zespół Kancelarii rekomenduje przyjęcie, że tokeny emitowane przez Klienta wypełniają definicję waluty wirtualnej.

 

________________________________________________
Zapraszamy do kontaktu w razie dodatkowych pytań. Nasi radcowie prawni i doradcy podatkowi udzielą wszelkich informacji.

Telefon, Signal, Threema: 603 934 996 lub formularz.

________________________________________________

Dodaj komentarz